Οι πρώτες μας λέξεις Μέθοδοι διδασκαλίας και ανάγνωσης των αλφαβηταρίων από το 1771 έως τις μέρες μας

Της Ευγενίας Κεφαλληναίου
Διδάκτορας Φιλολογίας Προϊσταμένης στην Εθνική Βιβλιοθήκη

(Από τις Επτά ημέρες της Καθημερινής 1999)


ΤΟ αλφαβητάριο ως το πρώτο διδακτικό σχολικό βιβλίο, με το οποίο οι μαθητές διδάσκονταν τα πρώτα τους γράμματα, απαντά για πρώτη φορά το 1771, παράλληλα με τις ονομασίες παιδαγωγία, παιδαγωγός των νέων, παιδομαθία, παιδοδηγία κ.λπ. των βιβλίων της ίδιας κατηγορίας, και σημειώνει έκτοτε μία μακρά πορεία έως το 1982, οπότε αντικαταστάθηκε από το διδακτικό επίσης βιβλίο Η Γλώσσα μου.

Η σύνθεση των αλφαβηταρίων και οι μέθοδοι διδασκαλίας της ανάγνωσης βασίζονταν στις αντιλήψεις που επικρατούσαν σε κάθε εποχή για το σκοπό και τη διδακτική του μαθήματος, όπως και στα τεχνικά μέσα που υπήρχαν κατά την περίοδο της σύν¬θεσής τους:
Υλικό σύνθεσης των αλφαβηταρίων. Όπως μας πληροφορούν οι αρχαίοι συγγραφείς, οι επιγραφές και οι ποικίλες γραφικές παραστάσεις, οι αρχαίοι Έλληνες, οι Ρωμαίοι και οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν για την πρώτη γραφή και ανάγνωση ξύλινες πινακίδες με επίστρωμα κεριού ή πήλινες πλάκες και σπανιότερα φύλλα παπύρου ή περγαμηνής. Το χαρτί ως ύλη γραφής για την κατασκευή βιβλίων, αν και είχε βρεθεί στην Κίνα στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, χρειάσθηκε δώδεκα αιώνες για να διαδοθεί σε όλο το δυτικό κόσμο.

Μέθοδοι διδασκαλίας της πρώτης ανάγνωσης. Το περιεχόμενο του πρώτου βοηθήματος για την προσέγγιση και την κατανόηση του γραπτού λόγου βασίστηκε σε διάφορες μεθόδους διδασκαλίας της ανάγνωσης. Η αρχαιότερη και μακροβιότερη μέθοδος ήταν η αλφαβητική συνθετική μέθοδος, που χρησιμοποιήθηκε από την αρχαιότητα έως το 16ο αι. στη Δύση, ενώ στον ελληνικό χώρο παρατάθηκε η εφαρμογή της έως το τέλος της Τουρκοκρατίας και στους πρώτους μεταπελευθερωτικούς χρόνους.
Για συνέχεια επιλέξτε εδώ

Αναγνωστικά: τα πρώτα μας βιβλία

ΗΤΑΝ -ή μήπως είναι ακόμη;- η πρώτη επαφή τον παιδιού με τον κόσμο τον βιβλίου. Ήταν η πρώτη εικόνα της κοινωνίας σκιτσαρισμένη με εικόνες και λέξεις. Ήταν οι πρώτοι μας φίλοι η Λόλα, ο Μίμης, η Έλλη, η Άννα... Και είναι η ακριβότερη ανάμνηση των παιδικών μας χρόνων τα αλφαβητάρια μας, τα πρώτα μας βιβλία. Τι κι αν σήμερα το βιβλίο κυκλοφορεί σε μεγάλες «ποσότητες» γύρω μας, τι κι αν τα βιβλία καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος των ραφιών στα σπίτια μας και αποτελούν το μεγαλύτερο άγχος των μετακομίσεων; Τα αλφαβητάρια και τα αναγνωστικά μας, έχουν διασωθεί από το χρόνο με τα σημάδια της «κακοποίησης» των πρώτων σχολικών χρόνων στα εσώφυλλα και στα εξώφυλλα.
Πέρα από τη νοσταλγία που επισύρουν για τον καθέναν από μας τα πρώτα σχολικά βιβλία, τα αναγνωστικά και τα αλφαβητάρια έχουν και ιστορία. Και μάλιστα ιστορία που περιείχε συγκρούσεις, διαμάχες, απειλές, ακλουθώντας τις περιπέτειες της γλώσσας στο σύγχρονο ελληνικό κράτος. Και όπως παντού, έτσι και στο χώρο των αλφαβηταρίων και των αναγνωστικών υπήρχαν και οι άνθρωποι που πρώτοι κοπίασαν, πρώτοι άνοιξαν δρόμους, είτε καταθέτοντας τα χρήματα τους είτε την τέχνη τους είτε τις γνώσεις και τα οράματα τους στο πεδίο της εκπαίδευσης.

«Ο ενθουσιασμός κάνει τον καλό δάσκαλο»

Η συνταγή του καλού εκπαιδευτικού θα αναζητηθεί από τη νέα σχολική χρονιά μέσα από τον θεσμό του μέντορα

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΜΑΡΝΥ ΠΑΠΑΜΑΤΘΑΙΟΥ | Σάββατο 3 Ιουλίου 2010

Μια καλοκαιρινή ημέρα, πριν από τέσσερα χρόνια, ο 55χρονος Δημοσθένης Κ., καθηγητής Φυσικής σε δημόσιο λύκειο, συνειδητοποίησε ότι είχε φτάσει σε αδιέξοδο. Επειτα από πολυετή καριέρα στον χώρο της Εκπαίδευσης σταμάτησε να αισθάνεται ότι προσφέρει. Εψαχνε για κάτι καινούργιο. Την ίδια περίοδο κοινωνικές αναταραχές, εντάσεις, διεκδικήσεις είχαν τοποθετήσει τον μαθητή στο περιθώριο της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Το πρόβλημα ήταν γνωστό. Πώς να βελτιώσεις την ποιότητα της Εκπαίδευσης σε ένα σύστημα όπου οι δάσκαλοι και οι καθηγητές δεν αξιολογούνται με κανέναν τρόπο και η αριστεία αφήνεται στην καλή διάθεση του διδάσκοντος; « Τι κάνει έναν καλό δάσκαλο σήμερα;» α ναρωτιέται ο 55χρονος εκπαιδευτικός. «Ενα πτυχίο, μια εξωστρεφής προσωπικότητα και ο ενθουσιασμός; ». Η απάντηση δεν είναι αυτονόητη. Ομως, παρ΄ ότι το εκπαιδευτικό οικοδόμημα της χώρας δεν δείχνει γερό, ο καθηγητής Φυσικής ξέρει ότι η διάθεση υπάρχει. Οσα είδε τα προηγούμενα χρόνια στα σχολεία όπου εργάστηκε δείχνουν ότι η πλειονότητα των εκπαιδευτικών νοιάζεται για τους μαθητές. Πώς όμως αυτό μπορεί να «μετρηθεί»;

Διαβάστε περισσότερα εδώ